Kandil geceleri, günahta ve isyanda haddini aşan ve ibadet zincirlerini kırıp kulak kapısından kaçıp serkeş nefsin ardına takılıp isyana ve cezaya müstehak olan kulların affedilmesi için umumi af ilan edildiği gecelerdir.Nasıl ki farklı suçlar nedeniyle mahkum olan mahpusların için en büyük umut bir af beklentisidir.Bir genel af ile mahpustan çıkmayı ve özgür olmayı hayal ederler.Devlet bir af çıkarsa hepsi için umumi bayram ve şenlik havası meydana gelir ve herkes devlete minnet ve teşekkürde aciz kalır .Öylede cenabı mevlamız kandil gecelerinde umumi af ilan eder ve kim ne günah ve haram işlerse işlesin, işlediği suçun büyüklüğü ne olursa olsun yeter ki suçunu itiraf edip tövbe ve istiğfar ve nedamet yasasından faidelenmek istediğini huzuru ilahiyeye gelip ilan etsin.Umumi af gecesinden faidelenmek için geceleri ibadet ve dua kuyruklarına girsin,teheccüt nöbetleri tutusun ta fırsat elden kaçmasın.Bu af ve mağfiret gecelerinde beraat senedi alsın ve kabir ve cehennem hapsinden kurtulsun ve ebedi bayram ve şenlik havasına bürünsün istiyor.Böyle bir af davetine aklı sönmüş ,şuuru ölmüş vicdanı sukut etmiş insanlardan başka kim lakayt kalabilirler.
Kandil geceleri, isyanda,nisyanda ve gaflette giderek kulluk ve ibadetten uzaklaşıp dünyanın metasına tapınmak derecesine gelip rabbini unutan kulların gaflette geçen yıllarını telafi etmesi için verilen ve onlarca gaflet senesine denk gelebilecek telafi geceleridir.Nasıl ki okulunu ve derslerini aksatan ve serkeşlik ya yaramazlıkla haddini aşan ve sınıfta kalma tehlikesi içinde olan öğrenciye okul idaresi tarafından bir telafi fırsatı verilir yada bazı şartlardan dolayı işini ve kariyerini terk eden insanlara onlarca senede kazanması gereken zaman yerine kısa bir zamanda kaybettiklerine denk gelecek küçük zaman fırsatları verilir ta o senelere denk gelip mağduriyeti giderilsin.Öylede merhamet ve şefkatli rabbimiz kudsi ve ulvi vazifelerini terk edip nefsin ardında ömrünü bedbahtça ve isyanda geçiren kullarına onlarca belki yüzlerce seneye denk gelebilecek telafi fırsatları veriyor.Ey rabbim biz ömrümüzü senden gafil geçirdik, yıllarımızı heba ettik, sen şu gecelerimizde yapacağımız tövbe,dua ve ibadetlerimizi o gaflette geçen ömrümüzün yerine telafi et.Bir gecemizi binler geceleri denk et.diyen kulların.gafletini ibadete,isyanını itaate ,günahlarını mağfirete, karanlık ve zulumatlı geçen ömrünü nura ve rahmete,şekavette geçen ömrünü şükre çevirme fırsatı verildiği gecelerdir..Böyle bir telafi fırsatından imanı zevale uğramış,gafleti kapkaranlığa dönmüş,vicdanı rabbini unutmuş olanlardan başka kim mahrum olabilir.
Kandil geceleri, sonsuz rahmet ve kerem sahibi olan rabbimizin kerem, rahmet ve şefkat hazinelerinin kapılarını sonuna kadar açtığı gecelerdir. Rabbimizin sonsuz rahmet, kerem, inayet ve şefkatinin ilan edildiği ve rahmetinin gazabını geçtiği bu gecelerde bütün kalp ver ruhlara ve akıllara yok mu af isteyen yok mu mağfiret isteyen nidaları ulaştırılarak kullar affa ve rahmete davet etmektedir. Nasıl ki bir padişah halkına olan şefkat ve merhametini göstermek için bütün hazinelerinin kapılarını belli günlerde özellikle saltanat tahtına çıktığı gün ve aylarda raiyetindeki halkına açar ve “Gelin ve hazinelerimden ihtiyacınız kadar alın götürün” diyerek onlara karşı merhametini ve keremini gösterir. Kullarda o hazinelerden almak için sıraya girerler.Belki sabahlara kadar kuyruklarda beklerler ki, o hazinelerden nasipleri olsun. Öylede Ezel ve ebed sultanı ve kerem ve lütuf sahibi rabbimizde kandil gecelerinde rahmet ve kerem hazineleri olan ibadet, dua, istiğfar,af ve tövbe kapılarını sonuna kadar açarak gelin amel ambarlarınız olan defterlerinizi doldurun diyor. Rahmetin tamamına erme yeri olan cenneti kazanın diyor.Sabahlara kadar bile olsa ibadet ve istiğfar kuyruklarına girin ta tövbe ve istiğfar de sevap hazinelerinden faidelenin ve nasiplenin diyor.Böyle şefkatli ve keremli bir davete ancak nefsin küçük yalancı lezzet kemiklerine aldananlar,rabbinin ilahi hediyelerinin kıymetini idrak edip anlamayanlardan başka kim lakayt kalabilir.
Kandil geceleri, günah,isyan ve nisyanlarla kalp,akıl ve ruhları kararan ve nefis şeytanın arzu ve isteklerinin karanlık kuşatması altında kalan ruh,akıl ve kalplerin ibadet,af,istiğfar ve nur kandilleri yakılmak suretiyle o zulumattan kurtarıldığı gecelerdir. Nasıl ki bir şehir yada evin ışıkları söndürüldüğü zaman o şehir veya ev karanlıkta kalır.Göz gözü görmez.Her şeyin mahiyeti gizlenir.Karanlık ve zulumat vahşet ve ürperti verir.Ama ışıklar geldiği zaman her şeyin iç yüzü açığa çıkar manalar ve anlamlar tam olarak okunur.Işık ve nur ile karanlığın zulumatı ve vahşeti dağılır,ve aydınlık ortam huzur ve sükunet verir.Öylede Allahın iman ve nurundan mahrum kalıp nefiş,şeytan ve günahların karanlık zulumatında kalan akıl ,kalp ve ruhlar kandil gecelerinin iman,kuran,af ve mağfiretin ışığı ve rahmetiyle aydınlanır günah ve haramın vahşetinden kurtulur.Kalp ve akıllar nur ile dolup taşar.İman ve kuranın kandilleri o kalplerde bir daha sönmemek üzere yanmaya başlar.Vahşet ve karanlıklar dağılır. Böyle nurlu ne nurani bir ışığa karşı ancak yarasa ruhlu insanlar,ve karanlıklarda yaşayan muzır sürüngen insanlardan başka kim lakayt kalabilir.
Kandil geceleri, kulların ilahi af ve lütuflara, maddi ve manevi rızklara ve hikmetli sırlara mazhar edildiği gecelerdir.Bu gecelerde kullar rabbani iltifatlara ve rahmani hediyelere gark edilir.Kerimi mutlak olan rabbimiz bu gecelerde kulların amel tarlalarına ektiği af,tövbe,salavat,ibadet ve istiğfar tohumlarını sünbülletip bire binler bazen on binler verdirdiği gecelerdir.Nasıl ki bir çiftçi tarlasına ektiği mısır veya buğday tanelerinin her birisi on bazen yüzler mısır püskülü ve mahsulatı verir.Toprak rabbin izniyle o çiftçinin birini bin bazen de on binler yapar.Öylede rabbimizde bu gecelerde kulunun amel tarlasına ekeceği af, ibadet,tövbe ve şükür mahsulatını birlerden binlere,on binlere bazen yüz binlere çıkarıp cennet meyveleri yapar.Sevap mahsulatını bereketli ve semereli yapar.Böyle karlı ve bereketli bir ticaretten aklı mülevves,fikri mukayeseden mahrum olanlar,kalbi feraset nazarından kör olanlardan başka kim nasipsiz kalır.
Kandil geceleri, kulların günah ve isyanlardan dolayı rablerinin rahmetine iltica, haram ve dalaletlerin zulumatından ise mağfiretine hicret ettikleri gecelerdir.Bu geceler müminler için kutlu bir hicrettir.Nasıl ki, insan inancından dolayı ayıplandığı zaman yada bulunduğu günah ve haram ortamları imanına zarar vermeye başlayınca o beldeden yada bölgeden kaçar ki zarar ona değmesin,imanı selamette olsun.Öylede inanan kullarda böyle gecelerde günah,haram,isyan ,küfrün ve nefsin çirkef arzularından ve şeytanın zararlı vesveselerinden kaçarak rabbine iltica edip hicret ederek. Batıl bir hayattan hakkaniyetli bir hayata,nefsin batıl hevasında hüdaya,şeytani bir hayattan rahmani bir hayata, günah ve haramın zulumatından,kulluğun merhamet nuruna hicret ederek kurtılur..Böyle bir hicretten mahrum kalanlar ancak serkeş ve sarhoş ruhlu insanlardır ki,küçük haram ve günah lezzetlerinin hatırı için büyük azaplara razı olurlar.
Kandil geceleri rahmet ve kerem sahibi olan rabbimizin maneviyata aç,rahmete muhtaç,ibadete ve affa susamış kullarına açtığı ilahi bir sofraya icabet günleridir.Bu ilahi sofrada bulunanlar ve sofrada bulunan nimetlere icabet edenler cennetin nimetlerine icabet etmiş gibi olurlar.Nasıl ki, cömert bir padişah göze, mideye, vb azalara şevk ve lezzet verecek bin bir türlü nimetlerle müzeyyen bir sofraya muti ve sadık kulları yanında muhtaç olanları da çağırsa o nimetleri o misafirlerine ikram etmekle beraber o misafirlere değerli hediyeler vermekle kendisine olan sadakat,emniyet ve muhabbetleri artırmakla beraber cömertliğini göstermiş olur.Öylede Sultanı Rezzak olan rabbimiz kandil gecelerinde açtığı ve cömertliğini gösterdiği manevi bir ibadet,af,mağfiret ve kulluk sofrasına muti kullarını ve muhtaçları çağırıyor ta istifade etsinler ve sevap ve ihlas ve şükür hediyelerini alıp rablerine muhabbet edip cennet nimetlerini de dua ile talep etsinler.Böyle ilahi ve nezih bir sofradan ancak günah ve haramlarla aklı ,ruh ve kalpleri kirlenip o haram ve günah leşlerine tenezzül edenlerden başka kim nasipsiz kalabilir.
Kandil geceleri af, mağfiret ve ibadet ile saadeti ebediye yurdu olan cennete rağbetin arttırıldığı, kalp ve ibadet ayağıyla manevi miraçlara kapıların açıldığı, af, mağfiret, tövbe ve salih amel ile kabir azabından, haşrin dehşetinden, sıratın meşaketinden ve cehennemin azabından beraat etme fırsatı kullara verildiği gecelerdir. Rabbim bu geceleri hakkıyla ifa edip nefis muhasebesi yapan ve dünyevi ve manevi günah ve haram yüklerinden tövbe ve istiğfar ile halas olup kurtulanlardan eylesin.Ölmeden kendini hesaba çekip kar ve zararını görüp aklını başına alanlardan eylesin.Her bir kandille hayatını kuran ve sünnete göre yeniden tanzim edenlerden eylesin. Amin.